Basisrust: Het onmisbare fundament bij autisme (en waarom het geen luxe is)

Ken je dat gevoel? Je wordt wakker en eigenlijk voel je je al moe. De dag is nog niet eens begonnen, maar je ziet nu al op tegen alles wat er op de planning staat. Het voelt alsof je continu "aan" staat en je batterij nooit meer helemaal tot 100% oplaadt.

Als dit herkenbaar klinkt, is de kans groot dat het je ontbreekt aan voldoende basisrust. Bij autisme is rust geen overbodige luxe of iets voor "luie zondagen". Het is een absolute levensbehoefte om te kunnen functioneren zonder in een constante overlevingsstand te staan.

Maar wat is basisrust precies? En waarom is het juist voor mensen met autisme zo cruciaal?

Wat is basisrust?

Basisrust gaat verder dan een nachtje goed slapen (hoewel dat zeker helpt!). Het gaat over de algemene staat van je zenuwstelsel.

Stel je voor dat je stressniveau een thermometer is. Bij veel mensen staat die thermometer in rust op 0 of 10 graden. Bij mensen met autisme staat die thermometer door de dagelijkse prikkelverwerking vaak standaard al op 40 of 50 graden – zelfs als er nog niets spannends is gebeurd.

Basisrust betekent dat we proberen die standaardtemperatuur naar beneden te krijgen. Zodat je niet je dag begint met een emmer die al halfvol is, maar met voldoende ruimte om de prikkels van de dag op te vangen.

Waarom is basisrust zo belangrijk bij autisme?

Het autistische brein werkt anders. Je filtert informatie minder weg, waardoor er simpelweg meer binnenkomt: geluiden, lichten, sferen, details en sociale nuances. Dit betekent dat jouw brein harder moet werken voor dezelfde dagelijkse taken als iemand zonder autisme.

Zonder voldoende basisrust gebeurt het volgende:

De emmer loopt direct over: Omdat je al hoog in je spanning zit, is die ene kleine tegenvaller (een kapotte koffiemachine of een trein die te laat is) ineens teveel. Het resultaat? Een meltdown of shutdown.
Fysieke klachten: Chronisch gebrek aan rust nestelt zich in je lijf. Denk aan hoofdpijn, buikpijn, gespannen schouders of extreme vermoeidheid.
Verlies van vaardigheden: Als je moe bent, kosten dingen die je normaal wel kunt (zoals een gesprek voeren of koken) ineens onmogelijk veel moeite.

Kortom: Zonder basisrust ben je voortdurend aan het overleven in plaats van aan het leven.

Hoe creëer je meer basisrust?

Basisrust creëren is een proces. Het is niet één knop die je omzet, maar een manier van leven die je langzaam inbouwt. Hier zijn een aantal manieren om te beginnen:

1. Ken jouw energievreters en energiegevers

Niet alle rust is hetzelfde. Voor de één is rust op de bank liggen met een serie, voor de ander is dat juist prikkelend.

Wat kost jou energie? (Sociale praatjes, supermarktbezoeken, onduidelijkheid).
Wat geeft jou energie? (Lezen, wandelen in de natuur, bezig zijn met je speciale interesse, stimming). Zorg dat deze balans niet doorslaat naar het rood.

2. Plan 'niets-tijd' structureel in

Wacht niet tot je omvalt. Plan rustmomenten in je agenda alsof het belangrijke afspraken zijn. Dit is preventieve rust.

Bijvoorbeeld: na thuiskomst van werk eerst 30 minuten alleen zijn voordat je gaat koken of sociaal moet doen.

3. Actieve rust vs. Passieve rust

Soms is op bed liggen niet genoeg, omdat je hoofd blijft malen. Voor mensen met autisme werkt actieve rust vaak beter om het hoofd leeg te maken. Dit kan betekenen:

Sorteren of ordenen van spullen.
Een repetitieve hobby uitoefenen (haken, gamen, tekenen).
Schommelen of gebruik maken van een verzwaringsdeken. Dit helpt je zenuwstelsel te reguleren.

4. Durf grenzen te stellen

Dit is misschien wel de moeilijkste: "Nee" zeggen tegen een ander, is "Ja" zeggen tegen je eigen basisrust. Je hoeft je niet te verontschuldigen voor het feit dat je brein meer hersteltijd nodig heeft. Het is geen zwakte, het is zelfzorg.

Gun jezelf die basis

Het creëren van basisrust vraagt tijd en oefening. Het betekent dat je soms keuzes moet maken die de buitenwereld niet direct begrijpt, maar die voor jou essentieel zijn om gezond te blijven. Wees mild voor jezelf in dit proces. Elke stap naar meer rust is een overwinning.

Merk je dat je vastloopt in de waan van de dag en lukt het je niet om die rust in te bouwen? Bij Assent Coaching kijken we graag met je mee. Samen kunnen we onderzoeken waar jouw energielekken zitten en hoe we een structuur kunnen bouwen die jou weer ademruimte geeft. Neem gerust contact op voor een kennismaking.